Vào thời chúa Trịnh Sâm nắm quyền, sứ nhà Thanh sang đến ải Nam Quan thì dừng lại, gửi đến ta một tấm vóc có đề dấu rất kì lạ và hẹn là khi nào giải được thì mới vào ải. Triều đình hội bàn nhưng không ai hiểu được, vua chúa rất lo lắng. Các quan mới tâu rằng phải mời Lê Quý Đôn về triều để giải đố. Trước đó, chúa Trịnh từng cách chức Lê Quý Đôn và xóa tên con trai và học trò của ông trong sổ trúng tuyển do gian lận thi cử. Đến đây, chúa bất đắc dĩ phải phục chức cho họ Lê và triệu vào giải câu đố của sứ Thanh. Nhưng Lê Quý Đôn khước từ là không biết, chúa lại phải trả lại tên trong sổ trúng tuyển cho con trai và học trò của ông. Bấy giờ ông mới bảo chúa gửi lên cho sứ Thanh một chiếc áo cầu tự. Triều đình bán tín bán nghi, nhưng vẫn phải làm theo. Quả nhiên sứ Thanh nhận được áo thì lập tức qua ải vào kinh. Lê Quý Đôn được cử ra tiếp sứ. Ông viết vào tờ giấy đỏ bốn chữ: "Phỉ xa bất đông" đưa sứ xem. Sứ Thanh liền vái bốn vái, trả lại áo cầu cho ta và tỏ vẻ khâm phục bội phần. Triều đình lúc đó mới hiểu ý sứ Thanh muốn nói là không có áo đại lễ nên không đến nhưng lại lấy câu trong kinh thi để đố: "Hồ cừu mông nhung, phỉ xa bất đông" (1). Mọi người xôn xao khen hay. Người ra đố giỏi, người giải đố lại càng giỏi hơn.
Chú thích:
(1) nghĩa là: Áo hồ cừu rách rưới, chẳng phải không có xe mà không sang phía đông.
No comments:
Post a Comment