Tiến sỹ Trần Văn Trứ người làng Từ Ô, huyện Thanh Miện (1), tính tình nhân hậu, làm quan to trong triều nhưng rất liêm khiết và thanh bạch. Nhận thấy triều đình Lê Trịnh đang mục nát, tiến sĩ họ Trần chán nản, cáo lão về quê khiến mọi người đều luyến tiếc. Huyện Thanh Miện bấy giờ có viên tri huyện rất hách dịch, hắn treo một tấm bảng ghi chữ "hạ mã" trước cửa phủ và bắt mọi người đi qua phủ huyện đều phải xuống ngựa, ai không chịu sẽ bị đánh đòn. Một hôm, tiến sỹ Trần Văn Trứ có việc lên huyện, ông mượn bò cưỡi đi. Qua phủ huyện, ông cứ nghênh ngang thẳng tiến không thèm để ý đến ai, lính huyện lôi ông vào phủ. Ông bình tĩnh giải thích:
- Tôi là thầy đồ đi dạy ở xa mới về nên không biết, vả lại lệ quan đòi xuống ngựa chứ không đòi xuống bò.
Quan huyện nhìn ông rồi nói:
- Lẽ ra tội nhà thầy phải đánh đòn, nhưng ta nể cái bộ râu của thầy nên tha cho, nhưng thầy phải đối lại câu này để tạ ơn ta.
Đoạn rồi quan huyện đọc:
- Thanh Miện huyện quan, kiến vô lễ nhi dục công (2).
Thầy đồ già cười khẩy mà đối lại luôn:
- Từ Ô tiến sĩ hạnh hữu tu nhi đắc thoát (3).
Tên quan huyện nghe vậy thì biết ngay là tướng công họ Trần về trí sĩ, vội sụp lạy xin lỗi. Từ đó, cái lệ "hạ mã" cũng bị "hạ" luôn.
Chú thích:
(1) nay thuộc tỉnh Hải Dương.
(2) nghĩa là: Quan huyện Thanh Miện thấy kẻ vô lễ nên muốn đánh.
(3) nghĩa là: Tiến sĩ Từ Ô may nhờ có râu mà được thoát.
No comments:
Post a Comment