Thơ Đồng Châu Thượng Văn quê ở làng Minh
Hương thuộc Hội An, tổ tiên là người Trung Quốc sang nước ta lúc nhà Minh mất.
Nhà của Châu Thượng Văn ở giữa thành Faifo(1) là nơi khách mua bán qua lại,
tiện đường gia thông nên các nhân sỹ Bắc Nam khi vào Quảng Nam thường tìm đến
trú ngụ. Thư từ, tin tức liên lạc của hội Duy Tân và Đông Du cũng đều nhờ ông
Châu chuyển đạt. Sau cuộc dân biến Mậu Thân (2), có kẻ mách việc với nhà đương
cục, ông Châu bị bắt hạ ngục. Ngay từ ngày vào ngục, ông Châu tuyệt thực. Bị
quan Nam và quan Tây tra hỏi, ông Châu đều khảng khái thừa nhận:
- Người ta sang
nước Nhật Bản và dân trong địa hạt xin thuế, chính là do tôi chủ trương, không
ai dự vào cả.
Ông Châu bị kết án chung thân, đày đi Lao Bảo. Kể từ lúc bị bắt đến lúc
thành án, hơn hai mươi ngày, ông Châu không ăn một hạt cơm, chỉ uống nước do
người con đưa vào. Trong lúc chờ xe đi Đà Nẵng, Châu Thượng Văn bị giam ở ngục
Faifo, cùng phòng với ông Huỳnh Thúc Kháng. Lúc lính khiêng võng đưa ông Châu
vào, ông Huỳnh thấy ông Châu đã tiều tụy chừng muốn tắt thở. Ông lại gần gọi
thử:
- Châu tiên sinh,
Châu tiên sinh, còn biết tôi là ai không.
Châu Thượng Văn mở mắt nhìn Huỳnh Thúc Kháng hồi lâu rồi nói nhỏ trong
cổ:
- Mính Viên quân,
tôi làm cái dễ còn anh em gắng gánh lấy sự khó.
Sau ông Châu được đưa đến Huế và mất ở nhà lao Phủ Thừa.
Chú thích:
(1) tên người Pháp dùng để
gọi Hội An
(2) năm 1908, dân
các tỉnh miền Trung nổi lên kháng thuế
No comments:
Post a Comment